Hello i’m NIA Chatbot
How can i help you?
NIA Chatbot
NIA Chatbot
हाम्रो मानव जीवनमा विभिन्न प्रकारका विपत्ति र जोखिमहरुको सम्भावना रहेका हुन्छन् । जस्तैः भुकम्प¸बाढी¸पहिरो¸दुर्घटना¸आगलागि । यस्ता प्रकारका जोखिमबाट मानव जीवन तथा सम्पत्तिको क्षति हुने गर्दछ । यस्तो क्षतिबाट हुने आर्थिक नोक्सानीबाट बच्नको लागि गरिने जोखिम हस्तान्तरणको प्रकृयालाई नै बीमा भनिन्छ ।
मानिसको जीवनको जोखिम विरुद्ध गरिने बीमालाई जीवन बीमा भनिन्छ । मानिसको जीवनमा आइपर्ने जोखिमले जीवनलाई कुनै क्षति पुगेमा वा मृत्यु भएमा बीमाले सो बापत क्षतिपूर्ति प्रदान गर्ने गर्दछ । जीवन बीमाको अवधि समाप्त भएपछि वा कथमकदाचित बीमितको मृत्यु भएमा हकवालाले बोनस सहित एकमुष्ठ रकम पाँउछन् ।
1. आश्रितहरुको लागि राहत¸
2. परिवारमा कमाउने व्यक्तिको मृत्युबाट हुने आर्थिक क्षतिलाई कम गर्न¸
3. भविष्यको शिक्षाको खर्च व्यवस्थापन¸बाल बच्चालाई पालन पोषण गर्न ¸
4. आश्रितहरुको भलाई तथा निर्भरताको उन्मुलन गर्न¸
5. कर छुटको सुविधा¸
जीवन बीमालाई सावधिक जीवन बीमा¸ आजीवन जीवन बीमा र म्यादी जीवन बीमा गरी तिन प्रकारमा विभाजन गरिएको छ ।
क) आजीवन जीवन बीमाः बीमितको मृत्युपश्चात मात्र निजको हकवालालाई बीमा बापतको रकम प्रदान गर्ने गरी बीमितको जीवनभरको लागि गरिएको बीमा नै आजीवन जीवन बीमा हो । यस्तो बीमामा बीमितले जीवनभर बीमाशुल्क बुझाउनु पर्छ र बीमितको मृत्युपश्चात बीमितको हकवालालाई एकमुष्ठ बीमा बापतको रकम प्रदान गरिन्छ ।
ख) सावधिक जीवन बीमाः कुनै निश्चित अवधिसम्मको लागि गरिने बीमा नै सावधिक जीवन बीमा हो । बीमित जीवितै रहेमा निजलाई ¸बीमा अवधिको बीचमा बीमितको मृत्यु भएमा बीमितको हकवालालाई बीमाङ्क रकम प्रदान गरिन्छ ।
ग) म्यादी जीवन बीमाः बीमाको अवधि भित्र बीमितको मृत्यु भएमा निजको हकवालालाई बीमा बापतको रकम प्रदान गर्ने गरी छोटो अवधिको लागि गरिने बीमालाई म्यादी जीवन बीमा भनिन्छ । यस्तो बीमा गरिएको अवधिभित्र कुनै दुर्घटना नभएको अवस्थामा उक्त अवधि पश्चात बीमितले कुनै पनि रकम पाउँदैन । यो बीमा केवल सुरक्षा दिने प्रकारको मात्र हुन्छ¸यसमा लगानी तथा बचत हुदैन ।
नेपाल बीमा प्राधिकरणबाट ईजाजतपत्र प्राप्त जीवन बीमा कम्पनीहरुमा रहेका एजेन्टहरु मार्फत वा सोझै बीमा कम्पनीमा गई आफूलाई आवश्यक जीवन बीमा गर्न सकिन्छ ।
1) बीमितले बीमा गर्नु अगाडि आफूलाई आवश्यक पर्ने बीमाको यकिन गर्नुपर्दछ ।
2) बीमालेखका सम्पूर्ण शर्त एवम् सुविधाका बारेमा जानकारी लिनुपर्दछ ।
3) आफ्नो पेशा¸व्यवसाय एवम् आर्थिक स्तरको ध्यान राखी बीमालेख खरिद गर्नुपर्दछ ।
4) बीमालेख नविकरण मिति¸इच्छाएको व्यक्ति¸बीमालेख बापत रकम पाउने तथा नपाउने जस्ता विषयमा बीमालेख खरिद गर्नुभन्दा अगाडि राम्रो सँग बुझ्नु पर्दछ ।
निर्जीवन बीमा भनेको सम्पत्तिमा हुने विभिन्न प्रकारको भवितव्य तथा दुर्घटनाबाट सिर्जित आर्थिक क्षतिको रक्षावरण गर्ने माध्यम हो । यस अन्तर्गत सम्पत्ति बीमा¸ मोटर बीमा¸ ईन्जीनियरिङ बीमा¸ सामुन्द्रिक बीमा¸ हवाई बीमा तथा अन्य बीमा पर्दछन् । जसले सम्पत्ति तथा दायित्व सम्बन्धी जोखिमलाई बीमाशुल्क लिई क्षति भएको रकम बराबरको क्षतिपूर्ति प्रदान गर्दछ ।
1) उद्योगधन्दा¸ ब्यापार व्यवसायमा सुनिश्चितता¸
2) पेशागत वा अन्य असावधानीले हुने नोक्सानीबाट बचावट¸
3) बैकिङ ऋणमा धितोको संरक्षणबाट बैंकिङ व्यवसाय दुबैलाई राहत¸
4) यात्रा वा स्वास्थ्य उपचारमा सहयोग
सम्पत्ती बीमाः जमिनमा आधारित सम्पत्ति तथा घर सम्बन्धी पर्न सक्ने सम्भावित क्षतिको विरुद्ध गरिने बीमालाई सम्पत्ति बीमा भनिन्छ । यस बीमाले अग्नी¸ हावा¸ पानी¸ खस्ने वा भासिने¸ चट्याङ्ग¸ विस्फोट¸ आकाशीय सामाग्री¸ धक्का दिएर / छोएर / लडेर हुने क्षति¸ स्वजलन¸ हुलदङ्गा तथा आतंकवाद आदिबाट हुने क्षतिबाट सम्पत्ती तथा घरमा आर्थिक सुरक्षा प्रदान गर्दछ ।
सामुन्द्रिक बीमाः जल वा स्थल मार्गबाट एक ठाउँबाट अर्को ठाउँसम्म ल्याइने वा पठाइने मालसामानको बाटोमा पर्न सक्ने सम्भावित क्षतिको विरुद्ध गरिने बीमालाइ सामुन्द्रिक बीमा भनिन्छ । सामानहरु आयात निर्यात तथा ढुवानीका सिलसिलामा विभिन्न स्थानमा लैजाँदा आइपर्ने सामुन्द्रिक तथा स्थलगत जोखिम विरुद्ध क्षतिपूर्ति प्रदान गर्ने बीमालाई सामुन्द्रिक बीमा भनिन्छ । यसले सामुन्द्रिक संकट¸ अग्नी¸ जेटिसन¸ लुटेरा डाँकु¸ चोर जस्तो जोखिम विरुद्ध आर्थिक सुरक्षा प्रदान गर्दछ ।
इन्जिनियरीङ्ग बीमाः उद्योग¸ कलकारखाना¸ परियोजनामा जडान गरिएका यन्त्र¸ उपकरण¸ औजार प्लान्ट¸ मेसिनरी सामाग्री आदि क्षतिग्रस्त भई उत्पन्न हुने क्षति विरुद्ध गरिने बीमालाई इन्जिनियरिङ्ग बीमा भनिन्छ । यस्तो बीमामा यन्त्र¸ उपकरण¸ औजार¸ प्लान्ट¸ मेसिनरी आदिको बिस्फोटन¸ प्राकृतिक प्रकोप¸ दैविक विपत्ती आदिबाट उत्पन्न जोखिमको बीमा गरिन्छ ।
मोटर बीमाः कुनै दुर्घटना¸ चोरी¸ ठक्कर वा अन्य घटनाबाट मोटर गाडी वा तेस्रो पक्षलाई हुने नोक्सानीको क्षतिपूर्तीको लागि गरिने बीमालाई मोटर बीमा भनिन्छ । नेपालमा मोटर बीमा अन्तर्गतको तेस्रो पक्ष दायित्व बीमा अनिवार्य गरिएको छ । मोटर बीमालाई सवारी साधनको किसिमका आधारमा ३ भागमा वर्गिकरण गरिएको छ ।
क) मोटरसाइकल बीमालेख
ख) निजी सवारी साधन बीमालेख
ग) व्यवसायिक सवारी साधन बीमालेख
हवाइ बीमाः दुर्घटनाका कारण हवाईजहाज तथा हवाईजहाजले बोकेको सामान तथा यात्रुको हानी नोक्सानी विरुद्ध गरिने बीमालाई हवाई बीमा भनिन्छ । हवाई बीमामा तेस्रो पक्षको हानी नोक्सानी समेत व्यहोरिन्छ । यो बीमा संसारका सबै देशहरुमा अनिवार्य गरिएको छ । सबै हवाई जहाज कम्पनीले जहाजको उडान गर्नु अघि बीमालेख लिई सकेका हुन्छन् । जसबाट जहाज दुर्घटना हुने बित्तिकै जहाज सहित सबै सामान र यात्रुको क्षतिको पूर्ति गरिन्छ ।
कृषि तथा पशुधन बीमाः कृषी बाली¸पशुपन्छी¸माछा¸तरकारी¸फलफूल¸जडिबुटीमा गरिने बीमा नै कृषि तथा पशुधन बीमा हो । जसमा कुनै घटना घटि वा विपत्ति परी वा रोग किरा लागि बीमा गरिएको वस्तुको हानी नोक्सानी भई¸ विग्रिई¸ मृत्यु भई वा नष्ट भई हुने आर्थिक क्षतिको रक्षावरण गर्दछ । नेपाल सरकारबाट यस प्रकारको बीमाको बीमाशुल्कमा ८०% अनुदान उपलब्ध हुँदै आएको छ ।
बीमा प्राधिकरणबाट ईजाजतपत्र प्राप्त निर् जीवन बीमा कम्पनीहरुमा रहेका एजेन्टहरु मार्फत तथा सोझै निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुमा गई आवश्यक जानकारी लिई बीमालेखको राम्रो अध्ययन गरी आफूलाई आवश्यक निर्जीवन बीमा गर्न सकिन्छ ।
क. बीमितले बीमा गर्नु अगाडि आफूलाई आवश्यक बीमा यकिन गरी त्यससँग सम्बन्धित प्रस्ताव फारममा खुलाउनुपर्ने सम्पूर्ण विवरण स्पष्टसँग खुलाई भर्नु पर्छ ।
ख. बीमालेखका सम्पूर्ण शर्त एवम् सुविधाका बारेमा जानकारी लिएर मात्र बीमा गर्नु पर्दछ ।
ग. आफ्नो पेशा¸व्यवसाय एवम् आर्थिक स्तर समेत ध्यानमा राखी बीमालेख खरिद गर्ने ।
घ. बीमालेख नविकरण मिति¸इच्छाएको व्यक्ति¸बीमालेख वापत रकम पाउने तथा नपाउने जस्ता विषयमा बीमालेख खरिद गर्नुभन्दा अगाडि राम्रो सँग बुझ्नु पर्दछ ।
ङ. बीमालेख नविकरण गर्ने समय ख्याल गरी समयमा नै बीमालेख नवीकरण गर्नु पर्दछ तथा आधिकारीक भरपाई वा रसिद लिनुपर्छ ।
